“Kandidatima i pristalicama političkih stranaka, listi nezavisnih kandidata, listi pripadnika nacionalnih manjina i koalicija, kao i nezavisnim kandidatima i njihovim pristalicama, te zaposlenima ili na drugi način angažiranim u izbornoj administraciji nije dozvoljeno koristiti se jezikom koji bi nekoga mogao navesti ili podstaći na nasilje ili širenje mržnje, ili objavljivati ili upotrebljavati slike, simbole, audio i video zapise, SMS poruke, internet komunikacije ili druge materijale koji mogu tako djelovati”.
Međutim, čini se da je prema odluci Suda ova odredba izbornog zakona valjana samo u periodu izborne kampanje koja u slučaju Lokalnih izbora 2020. godine traje od sutra, 16. oktobra do 14. novembra.
Tako se u sudskoj odluci Suda BiH navodi da CIK prema Izbornom zakonu ima ovlaštenja za izricanje sankcija koje je izrekao Ujedinjenoj Srpskoj, ali kako u ovom konkretnom slučaju nisu ispunjeni uslovi za takve sankcije.
“Dovodeći ovu povredu u vezi sa članom 7.3 Izbornog zakona BiH, CIK je nepravilno primijenio navedene odredbe, zanemarujući da je odredba člana 7.3 smještena u poglavlje 7 Izbornog zakona kojim se regulišu pravila ponašanja u izbornoj kampanji”, navode iz Suda BiH.
Sporni video Ujedinjene Srpske objavljen je 20. septembra te u skladu s odlukom Suda, na njega se ne mogu primijeniti odredbe člana 7.3 Izbornog zakona BiH.
“CIK pogrešno smatra da je mogao primijeniti navedenu odredbu i za pravila ponašanja učinjena van perioda izborne kampanje jer normu određuje sadržaj, ona ima gramatičko i logično značenje, ali je određuje i cilj zakona, odnosno drugog akta i ima nomotehničko određenje, što znači da je određuje i mjesto i poglavlje u kojem se nalazi. Stoga, i ovlaštenje CIK-a se u konkretnom slučaju može posmatrati samo u odnosu na period izborne kampanje, odnosno povredu pravila ponašanja u izbornoj kampanji”, navodi se u sudskoj odluci.
Ipak, Sud BiH sugeriše da CIK nije nepravilno utvrdio činjenice vezane za zabranjeni govor u spotu Ujedinjene Srpske te da je imao mogućnost sankcionisati ovu stranku u skladu s drugim odredbama Izbornog zakona kojima su regulisana nedopuštena ponašanja u izbornom periodu koji je počeo od trenutka raspisivanja izbora i traje do početka izborne kampanje.
Takvo postupanje CIK-a eventualno bi vodilo ka drugoj sankciji, ali u ovom slučaju Sud BiH je vezan granicama koje je odredio sam CIK svojom odlukom, na način da ispituje postojanje povrede za koje se terete žalitelji.
Međutim, odredbe koje se odnose na širenje mržnje sadržane su u Izbornom zakonu samo u članu 7.3 koji se odnosi na period izborne kampanje.
Ukratko, da je Ujedinjena Srpska objavila sporni video u toku izborne kampanje koja traje od 16. oktobra do 14. novembra, bilo bi zabranjeno učešće ove stranke na izborima prema sankcijama CIK-a.
Podsjetimo da se u spotu stranke Nenada Stevandića pojavljuju tri mladića, Albanac, Srbin i Bošnjak, koji sjede u kafiću i ispoljavaju mržnju prema Srbima, što je naišlo na veliko negodovanje javnosti. U spotu se pojavljuje i sam Stevandić u ulozi “spasioca Srba”.
Usljed burnih reakcija građana, CIK je također reagovao zabranivši Ujedinjenoj Srpskoj učešće na izborima, na što je Stevandić imao pravo žalbe pred Sudom BiH. Stevandić je iskoristio ovo pravo uvjeren da će odluka CIK-a pasti pred Sudom BiH, što se i desilo.
Kako je kazala članica CIK-a BiH Ana Jagar na hitnoj sjednici 7. oktobra ove godine, video spot Ujedinjene Srpske može prenijeti nedvosmislen i neposredan rizik od poticanja na mržnju, izazivanje straha i netoleranciju.
