Kad su Crnogorci dobili etiketu – Srbi, morao se izmišljati i neki sadržaj, kako bi nova “etnička” etiketa izgledala istinita i ozbiljna. Na primjer, prije Njegoša među Crnogorcima Miloš (K)Obilić je bio malo poznat i praktično nevažan, iako su cetinjske vladike znale za njega. U Crnoj Gori ga je proslavio Njegoš te je danas Obilić jedan od omiljenih likova crnogorskih Srba, mada je pitanje da li je uopšte postojao, a još je veće pitanje ko je ubio sultana Murata na Kosovu 28. juna 1389. godine. Da bi Crnogorci postali Srbi morali su se neki znameniti likovi iz srpske mitologije predstaviti Crnogorcima kao njihovi, Obilić je morao postati dio “crnogorskog” identiteta. I zaista, danas i jeste uspješno umetnut, crnogorski Srbi Obilića smatraju za ličnost koja je dio njihovog nacionalnog bića.
Ali, naravno, kult Obilića u Crnoj Gori nije potekao iz naroda, kao što jeste kult Ivana Crnojevića, ne, kult Obilića u Crnoj Gori je vještački kult osmišljen od jedne grupice graditelja nacije (sintagma istoričara Noela Malkolma). Prof. dr Živko Đurković piše da je Obilića među Crnogorcima propagirao Njegošev učitelj Sarajlija: “Sarajlija je znao dosta junaka iz crnogorske istorije odnosno narodne poezije i o njima često razmjenjivao mišljenje sa vaspitanikom, ali je nastojao da među Crnogorce unese kult Miloša Obilića…”
Još jedan primjer kako se crnogorski identitet vještački popunjavao srpskim sadržajem je unošenje kulta Sv. Save u Crnu Goru. Godine 1840. naređeno je da se u Srbiji mora slaviti sv. Sava, to je 1856. prenešeno u Crnu Goru, iako Petar I i Njegoš sv. Savu nikada nijesu ni pomenuli. Njegoš bi svakako sv. Savu uveo u svoja djela, među svoje stihove, ali nije na vrijeme dobio instrukcije iz Beograda da širi Savin kult, tako da je Savin kult importovan tek poslije Njegoševe smrti.
Pošto smo dobili etiketu – Srbi, još popunjavanja importovanim “identitetskim” sadržajem: Kad se osmišljavala (novo)srpska ideologija niko Njegošu nije rekao da su za srpsku nacionalnu misao važna 4 ocila, jer, simbolika je važna, itekako važna za svaku ideologiju, pa i za ideologiju koju znamo kao – srpstvo.
Četiri ocila su danas najpoznatiji i najrašireniji srpski nacionalni simbol, za koja se kaže da su simbol iz vremena dinastije Komnina i da u stvari predstavljaju četiri slova V koja znače: ‘Vasilev vasileon voitha vasili – Care careva pomaži Caru’. Ovaj simbol vidimo na hiljadama mjesta po Crnoj Gori – na zidovima zgrada, u ulazima, u liftovima, urezuje se na školskim klupama, crta se na školskim sveskama, ima ga na golim stijenama pored drumova, ima ga u grbovima političkih partija i koalicija. Čoek bi pomislio da je taj simbol u Crnoj Gori prisutan, s obzirom koliko je rasprostranjen, bar 1000 godina, neprekidno. Za Božić je iznad Risna ponovo sijao krst sa 4 ocila, a naravno, viđen je i na bačanju krsta (za 300 ostroških €), u Moraču 19. januara.
Srpska crkva na crnogorskim crkvama već više od dvije decenije ponosno ističe trobojku koju je sultan darivao Srbima 1835. – sa aplikacijom četiri ocila. Na taj način Crnogorcima nameće jedan simbol kojeg nikada prije nije bilo na tim istim crkvama, simbol države Srbije. Ovaj (u Crnoj Gori) novokomponovani nacionalni simbol, Srpska crkva bez imalo stida postavlja i na stare crnogorske crkve, o čemu su pisale “Vijesti”, 27. IX 2012. u tekstu “Ploču sa četiri ocila stavili na crkvu u Grahovcu”. Na crkvi na Grahovcu uklesana su četiri ocila iako nijedan učesnik bitke na Grahovcu nije nosio bilo kakvo znamenje sa četiri ocila. Još jednom Srpska crkva svom vjernom “stadu” daruje istoriju koju je sama smislila, a koja se nije desila. I 4 ocila na crnogorskoj kapi isto kao i sama Srpska crkva došli su u Crnu Goru zahvaljujući tome što je srpska vojska okupirala našu državu 1918. Vojna agresija na Crnu Goru iz 1918. i dan danas Beogradu donosi bogate plodove.
Vladika Amfilohije je jednom objavio ljutito pismo u kojem je objašnjavao kako on ne devastira crkve nego ih obnavlja, jer riječ devastacija znači – pustošenje/razaranje. Ljutio se on ili ne ljutio, Srpska crkva – u kulturnom i duhovnom pogledu razara crkve u Crnoj Gori, kao što je duhovno razorila crkvu na Grahovcu naruživši je jednim novokomponovanim simbolom. A razara i istoriju i identitet Crnogoraca.
Četiri ocila je u C. Goru importovala srpska vojska 1918. godine: Četiri ocila su u Crnoj Gori postala široko poznata od 1918. godine kada ih je na crnogorskim kapama prisilom uvodila okupaciona srpska vojska. Pročitao sam mnogo opisa crnogorske kape koji su nastali prije 1918. godine, nikada nijesam sreo nijedan u kom se pominju četiri ocila.
Crnogorska kapa je 1918. morala biti posrbljena, jer je previše snažna identitetska oznaka: Između dva svjetska rata na Cetinju je pośečen istorijski brijest i uništena Tablja. Kao još jedan isuviše jak i prepoznatljiv identitetski simbol Crnogoraca i crnogorska kapa je morala biti posrbljena. U knjizi „Crna Gora i Dušanovo carstvo” (Grafos, Cetinje, 1997), dr Radoslav Rotković citira predratni list „Zeta”, piše: “I onda se desi da se uništi crnogorska država, 1918. i za desetak godina zabrani nošenje crnogorske kape, ako se na nju ne stave ova četiri ognjila kao slova, i tako se crnogorska kapa pretvori u – srpsku! Podgorička Zeta piše o tome 1939. godine: »Naša crnogorska narodna kapa, koja se jedno vrijeme poslije ujedinjenja nije smjela nositi, u posljednje vrijeme nalazi dobru prođu… To je još jedina naša dozvoljena zastava«!”.
Da napomenem da su se u Crnoj Gori poneđe i prije 1918. mogla sresti 4 ocila, na ponekoj ikoni pristigloj iz Srbije, ponekom komadu nošnje izrađenom u Srbiji, možda je tada u C. Gori bilo i neke zastave sa 4 ocila koja je napravljena u Srbiji. Ali, sve su to bile marginalne pojave, kao i pomeni srpskog narodnog imena u Crnoj Gori prije Sime Sarajlije.
Srpski narodni identitet u Crnoj Gori je jednostavno izmišljen, iskonstruisan. Srpsko etničko porijeklo Crnogoraca je mit, bajka. A svako danas ima pravo da se izjašnjava kako mu volja, naravno.
Saff